XOG KU SAABSAN BOQORKA KAYNTA

libaax

Libaaxu waa nooc ka mida boqortooyada Xayawaanka, waxa aanu ka mid yahay xayawaanka Lafdhabarleeyda ah.

Libaaxu waa dirka Naasleyda ah, waxa aanay bah-wadaag yihiin Bahda Bisada, isaga oo waliba kusii abtirsada xayawaanka Hilibcunka ah.
Waxa lagu naanaysaa" boqorka kaynta,"
Laakiin waxa uu ku noolyahay dhul-cawseedka iyo bananka banaaan.

Magacyada libaaxyada

Aar: waa libaaxa lab

Gool: waa libaaxa dhedig

Gaanni: waa libaaxa lab ee 2-3jirka ah

Cago-baruur: waa dhasha libaaxa.

Raxan: waa koox libaaxyo ah.

Mudaa: waa libaaxa ugaadhsi taga meel aad udurugsan.

Sanin: waa jabaqda uu libaaxu sameeyo,
Marka uu wax raadinayo.

Dhogorta libaaxa lab: bulbul, coof, sayn, shaash.

Libaaxyadu waxa ay unooladaan koox-koox, lagu magacaabo raxan, raxan kastaana waxay ka kooban tahay 15 libaax, mar-marka qaarna waxa ay gaadhaan 30 oo kala ah: saddex-aar, goolo kala duwan oo tiro badan iyo dhashooda.

Tirada raxanta waxa go'aamiya helitaanka cuntada iyo biyaha, haddii labadaasi gabaabsi noqdaanna, waxa raxanta ka dhex-abuurma dagaal sokeeya, sidaana waa ay kula tagaan.

Libaaxu waxa uu leeyahay cod iyo ci' dhawaqeedu gaadhi karo 5 mayl. Aarka qaan-gaadhka ah dhererkiisa jiifka ahi, waxa uu gaadhaa 3 mitir, culayskiisuna waxa uu kor udhaafaa 250 kg, cimri ahaanna waxa uu noolaada 11-14 sanno

Maah-maahaha libaaxa

Runtii ma tiro badna maahmaahyada libaaxu, waxa aynu kasoo qaadanayaa intan ugu caansan.

Libaax laba goobood lagama wada kiciyo.

aqal libaax lafo lagama waayo.

meel aar ka kacay atoor fadh-fadhiisay.

libaax nimaan aqoonbaa lax ka rita.

libaax nin ganay iyo nin galladay kala og.

libaax inta bulbulshu ku taalo, bahal ma cuno.

Hawl-wadaaga libaaxyada.

Libaaxyadu sida ay uwadagaan hilbaha, ayaa ay uwadagaan hawshana.

Libaax-lab waxa uu inta badanba wakhtigiisa ku qaataa, waardiyeynta deegaanka uu ka arrimiyo iyo ilaalinta dhasha yar-yar oo halis ugu jira in la ugaadhsado.
Inta uu ciyo ayaa uu kaadidiisa ku calaamadiyaa dhulka, waxanu cagta-cagta usaaraa xayawaanka hilib ku noolka ah ee kusoo xad-gudba xudduudiisa.

Libaaxa-dhedig waa ugaadhsadaha rasmiga ah ee raxanta, waa ay ka yartahay aarka, kana dhakhso iyo gaadmo badan tahay.

Inkasta oo uu ka orod badan yahay quutal-daruurigu, ay adag tahayna inay kusoo qabtaan orod, haddana waxay ku dagaan oo ay ku dilaan wadajir iyo iskaashi-kooxeed.

Inta badan, waxa ay adeegsadaan xeelad lagu magacaabo "goobo- badhkeed", goolaha tamarta daran iyo dhasha 2jika ahi, waxa ay ka weerar tagaan dhexda, halka kuwa halista ahi ay hawl galaan hareeraha; iyaga oo samaynaya qaab goobo-nuskeed ah, habkaana waxay dhegta dhiigga ugu daraan ugaadha.



Libaaxyadu waxa ay leeyihiin dheef-shiid aad udhakhso badan, oo ugolaada inay markiiba dib ugaadhsi tagaan, waxa aanay biyaha ka qadi karaan muddo 5maalmood ah.

Had iyo jeer waxay ugaadhsadaan habeenkii, waxana dhibane u ah: lo'gisida, dameer-farowga, biciidka, garanuugta, cawsha, deerada, maroodiga yar,yaxaaska, xoolaha dab-joogta ah,dadka, goodirka iyo geriga.
Libaaxu la mid maaha bahalaha bakhtiga iyo hambada cuna sida: waraabaha, harimacadka IWM, mana qodo quburuuha sida: dhidarka, abidkiina waxa uu tusaale u ahaa; geesinimada, awoodda, dhiirida iyo cabsida.

Sheekooyinka libaaxa

Sheekooyinka somaliyeed ee xaqiiqada ah, kuna saabsan libaaxa, waxa ka mid ah:

koorre

waar libaax laantaa ihodday

libaax, libaax baan ujeclaa

libaaxu ubadkayga ayuu abti uyahay.

iyo sheekadii ay ku baxday maahmaahda tiraahda; "ceebtaadooy kow ogtahay, kun looma sheego.

Insha allah, waanu idiin soo gudbin doonaa sheekooyinkan sare ku qoran.


Sheeko-caruureedda

qayb-libaax

libaax iyo waraabe

saddexdii dibi

dabin-libaax

bakayle,gorayo,dacawo iyo libaax.

Sidee lagu gartaa da'da libaaxa?

Libaax da'diisa waxa laga eegaa bulbushiisa; marka ay madoobaato waa libaax duq ah, markasta oo ay sii madoobatana, waxa uu sii dhamaysanaya waayihiisii adduunyo.



Wq: sakariye yuusuf cigaal.